Verklaring over de oorlog in Gaza, Libanon en het Midden-Oosten in ruimere zin

Hieronder staat de verklaring van het Executive Committee (dagelijks bestuur) van de Wereldraad van Kerken (WCC) over de oorlog in Gaza, Libanon en het Midden-Oosten in bredere zin, aangenomen tijdens de bijeenkomst in Cyprus van 21-26 november 2024. Fernando Enns, lid van zowel het Central Committee als het Executive Committee van de Wereldraad van Kerken, schreef ter introductie op de verklaring:

‘Nog een verklaring over de oorlog in Gaza / Libanon / Israël? Waarom?

Wanneer het Executive Committee van de WCC bijeenkomt (minstens twee keer per jaar), is dat altijd een gelegenheid om een publieke verklaring af te leggen namens de meer dan 550 miljoen christenen die bij de WCC zijn aangesloten.

Dat dit hier nu zo scherp en duidelijk gebeurt, komt door de verachtelijke gebeurtenissen waarvan onder andere de vertegenwoordiger van de Palestijnse christenen uit de eerste hand verslag kon doen. Aanvankelijk waren er meer stemmen (vooral uit Europa) voor een ‘evenwichtige’ of liever ‘neutrale’ positie van de WCC, maar naar mijn mening verschuiven de beoordelingen voortdurend – inclusief die van mijzelf. Ja, alle geweld (in ieder geval tegen niet-strijders) moet worden veroordeeld, maar de omvang van de verwoesting waar de regering in Israël nu verantwoordelijk voor is – en waarvoor zij verantwoordelijk moet worden gehouden – gaat alle perken te buiten. Dit is waarschijnlijk een van de redenen waarom het mogelijk was om deze verklaring bij consensus af te geven. De verklaring is dan ook door iedere vertegenwoordiger aangenomen.

Wat kan hiermee worden bereikt? Waarschijnlijk niet veel, althans niet in termen van het gedrag van de Israëlische regering. Maar het betekent veel voor de Palestijnse broeders en zusters, en ook voor de vredesbewegingen in Israël. En wat betekent het voor ons? Dat is nu aan u, als doopsgezinde lezers. We nodigen u uit om in daarover in uw gemeente met elkaar in gesprek te gaan.’

Dan nu de verklaring zelf:

Leer goed te doen

Zoek het recht, houd tirannen in toom, kom op voor wezen, sta weduwen bij.
(Jesaja 1:17)

De Wereldraad van Kerken (WCC) is diep bezorgd over de voortdurende en wijdverspreide Israëlische aanvallen op de burgerbevolking en infrastructuur in de bezette Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en Libanon, die zich uitbreiden naar buurland Syrië en verder.

De tol van deze brute militaire aanvallen is ontstellend. Ze hebben geleid tot een catastrofaal verlies aan mensenlevens, met meer dan vijftigduizend burgerslachtoffers – onder wie kinderen, humanitaire hulpverleners, medisch personeel en journalisten – en tienduizenden zwaargewonden en getraumatiseerden. We zijn diep bedroefd over de voortdurende aanvallen op ziekenhuizen, klinieken en ambulances in Gaza en Libanon, die de essentiële gezondheidszorg hebben gedecimeerd. De opzettelijke vernietiging van medische voorzieningen, het ontzeggen van humanitaire toegang en het tegenhouden van hulp, zijn in strijd met zowel het internationaal recht als de heiligheid van het leven.

In het belegerde noorden van Gaza zitten naar schatting 400.000 mensen vast, die geen toegang hebben tot basisvoorzieningen als voedsel, water, brandstof en medische zorg, wat in strijd is met het internationaal humanitair recht en de menselijke waardigheid. De ernst van de acute voedselonzekerheid in Gaza is sterk toegenomen sinds begin oktober, toen Israël begon met het in toenemende mate beperken van humanitaire en commerciële voedselvoorziening naar het noorden en commerciële voedselvoorziening naar het zuiden. In de zwaarst getroffen gebieden in het noorden van Gaza is de aanvoer van voedsel sinds 1 oktober 2024 bijna volledig geblokkeerd door het beleg. In een groot deel van Noord-Gaza dreigt hongersnood.

Rapporten van UNICEF bevestigen dat talloze kinderen de fysieke en emotionele littekens van het conflict dragen, velen zijn verminkt door explosieve wapens, terwijl meer dan een miljoen kinderen het risico lopen te verhongeren.

Dit zal de kwetsbaarheid van talloze kinderen en gezinnen verder vergroten

De bredere regionale uitbreiding van deze conflicten naar Syrië zorgt voor verdere destabilisatie van de regio, met aanhoudende Israëlische luchtaanvallen die gericht zijn op infrastructuur en burgergebieden in Syrië, waaronder Damascus. Dit aanhoudende geweld heeft geleid tot tragische burgerslachtoffers en tot schade aan belangrijke culturele en economische locaties, waaronder UNESCO werelderfgoedlocaties in Libanon en Syrië. De regionale gevolgen van deze acties blijven de instabiliteit aanwakkeren en vormen een ernstige bedreiging voor de vooruitzichten op duurzame vrede.

Nieuwe wetten die onlangs door het Israëlische parlement zijn aangenomen, zijn bedoeld om de activiteiten van de Organisatie van de Verenigde Naties voor hulpverlening aan Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) in zowel de bezette Palestijnse gebieden als Israël te verbieden, en om Israëlische functionarissen te beletten met deze organisatie samen te werken. Dit zal de kwetsbaarheid van talloze kinderen en gezinnen die afhankelijk zijn van de essentiële humanitaire hulp die UNRWA biedt, verder vergroten. Naast het voorzien in onmiddellijke humanitaire behoeften, is UNRWA de belangrijkste leverancier van sociale diensten, zoals onderwijs voor de kinderen van Gaza. Bovendien is UNRWA een teken van de betrokkenheid van de internationale gemeenschap bij het recht op terugkeer en het streven naar een rechtvaardige oplossing voor het Palestijnse vluchtelingenvraagstuk.

De onderzoekscommissie van de VN heeft onlangs geconcludeerd dat bepaalde aspecten van de acties van zowel Hamas als Israël oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid vormen. Deze oorlog en de tragische gevolgen ervan onderstrepen de noodzaak van verantwoordelijkheid en onmiddellijk ingrijpen door de wereldgemeenschap om de heiligheid van mensenlevens te beschermen en het internationaal recht te handhaven. Het is cruciaal om de cyclus van geweld te doorbreken en de onderliggende problemen aan te pakken – zoals politieke onderdrukking, langdurige Israëlische bezetting, economische marginalisatie en het gebrek aan verantwoording (accountability) – die gevoelens van woede, frustratie en vervreemding opwekken onder de bevolking van de regio. Deze onopgeloste grieven creëren een vruchtbare bodem voor allerlei vormen van extremisme, waaronder religieus extremisme.

Het lijden van de regio is niet alleen een regionale crisis, maar een wereldwijde morele en politieke uitdaging. Selectieve toepassing van het internationaal recht, vaak beïnvloed door politieke belangen, tast het vertrouwen in het wereldbestuur aan en ondermijnt de inspanningen om vrede te bereiken. We zijn allemaal geroepen ons te richten op de gedeelde waarden die onze menselijkheid verbinden. Alleen door een collectieve toewijding aan gerechtigheid, verantwoording en vrede, en aan respect voor de relevante wettelijke kaders die zijn gecreëerd om ons allemaal te beschermen tegen het misbruik van de machtigen, kunnen we hopen op herstel van veiligheid, waardigheid en gerechtigheid voor iedereen in de regio en over de hele wereld.

Scholasticide en ecocide vragen dringend om wereldwijde aandacht en verantwoording

Aannemelijke beschuldigingen van genocide in Gaza, oorlogsmisdaden en schendingen van fundamenteel internationaal humanitair recht en beginselen – evenals scholasticide * en ecocide** – vragen dringend om wereldwijde aandacht en verantwoording. Wat betreft de kwestie van humanitaire hulp: aangezien de grenzen van Gaza worden gecontroleerd door het Israëlische leger, is het de plicht van de staat Israël om te zorgen voor de noodzakelijke voedsel- en medische goederen voor de Palestijnse bevolking van het gebied.

De relevante internationale juridische instanties voor de beslechting van deze kwesties – het Internationaal Gerechtshof (ICJ) en het Internationaal Strafhof (ICC) – zijn momenteel bezig met voorbereidende processen (waaronder de door het ICC uitgevaardigde aanhoudingsbevelen [voor de Israëlische premier Netanyahu, voormalig defensieminister Gallant, en voor Hamasleider Al-Masri – red]), voorafgaand aan de definitieve vaststelling daarvan.

Het Executive Committee van de Wereldraad van Kerken, bijeen van 21-26 november 2024 in Cyprus, in de nabijheid van de getroffen regio en zich diep bewust van deze ernstige realiteiten, roept op tot het volgende:

1. Staakt-het-vuren en humanitaire toegang
Wij roepen op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza, Libanon en de bredere regio om verder verlies van levens en bestaansmiddelen te voorkomen en om de naleving van het internationaal recht te herstellen. Als verdere erkenning van de relevante verplichtingen onder het internationaal humanitair recht, eisen we het wegnemen van obstakels voor humanitaire toegang en roepen we op tot het onvoorwaardelijk faciliteren van humanitaire hulp voor mensen die vastzitten in conflictgebieden, in Gaza, de bezette Palestijnse gebieden, Libanon, Syrië en andere gebieden waar conflicten woeden.

2. Wapenembargo en soevereiniteit
Wij roepen op tot een wapenembargo tegen Israël en tot het verhinderen van wapenleveranties aan gewapende groeperingen zoals Hamas en Hezbollah, wier acties wijzen op ernstige schendingen van het internationaal recht, om verdere escalatie van geweld te voorkomen en burgers te beschermen. We dringen ook aan op respect voor de territoriale integriteit van alle staten in de regio, wier soevereiniteit Israël straffeloos schendt.

3. Soevereine Palestijnse staat
Wij bevestigen de dringende noodzaak van een soevereine Palestijnse staat op basis van de grenzen van 1967, met erkenning van het recht op zelfbeschikking van het Palestijnse volk zoals vastgelegd in het internationaal recht. Het is essentieel dat zij in dit opzicht dezelfde fundamentele rechten genieten als anderen. Wij staan biddend achter alle inspanningen voor een rechtvaardige en duurzame oplossing die een levensvatbare, onafhankelijke Palestijnse staat garandeert.

4. De rechtsstaat en de rol van de Verenigde Naties
We herhalen de overtuiging van de WCC dat respect voor de relevante beginselen van het internationaal humanitair recht en de mensenrechten een essentiële basis is voor het bereiken van duurzame vrede in de regio. We verwelkomen de mobilisatie van de relevante juridische autoriteiten zoals het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof met betrekking tot deze situatie, en we roepen op tot volledige verantwoording voor alle schendingen. Rechtvaardigheid, geworteld in gelijke mensenrechten – inclusief het recht op zelfbeschikking – is niet alleen een moreel imperatief, maar ook een voorwaarde voor stabiliteit in de regio. Wij herbevestigen de steun van de WCC voor de rol van de Verenigde Naties, in het bijzonder de UNRWA, bij het verlenen van essentiële humanitaire hulp en steun aan de bevolkingsgroepen die door dit conflict worden bedreigd, waarbij een verantwoordelijkheid wordt vervuld die Israël als bezettingsmacht draagt, maar weigert te vervullen.

Doe de oproep van het evangelie eer aan en sta mensen in nood bij

5. Solidariteit met kerken en gemeenschappen in het Midden-Oosten
Wij staan pal achter de kerken in het Midden-Oosten, in het bijzonder in Libanon, Syrië, Irak en Palestina/Israël, waar alle gemeenschappen worden geconfronteerd met onmiddellijke bedreigingen van hun leven en levensonderhoud. Daarnaast worden christelijke gemeenschappen geconfronteerd met bredere uitdagingen, waaronder confiscatie van kerkelijke eigendommen, slinkende aantallen en culturele erosie. Wij dringen er bij kerken wereldwijd op aan om praktische steun, middelen en belangenbehartiging te bieden om de toekomst van deze gemeenschappen te beschermen, en zo de oproep van het evangelie eer aan te doen om mensen in nood bij te staan.

6. Religieuze rechtvaardiging
Wij verwerpen categorisch elke interpretatie van religie die bezetting, geweld of de ontmenselijking van anderen rechtvaardigt, en roepen opnieuw de lidkerken op om de implicaties van het zogenaamde ‘christelijk zionisme’ in dit opzicht te bestuderen en te overdenken. Dergelijke verdraaiingen van het geloof, gebruikt om politieke ambities te legitimeren, vertegenwoordigen een verraad aan de religieuze waarheid. WCC roept alle geloofsgemeenschappen op zich te verenigen tegen de bewapening van religie [d.w.z. dat religie gebruikt wordt als wapen, red], en zich in te zetten voor de bevordering van geweldloze benaderingen van conflictoplossing.

7. Engagement voor vrede en gerechtigheid
Als wereldwijde broederschap van kerken blijven wij ons inzetten voor gerechtigheid, vrede en de bescherming van mensenlevens en Gods schepping. Wij roepen de wereldgemeenschap op om te handelen met integriteit, moed en mededogen. Met de woorden van Jesaja: ‘Zoek gerechtigheid, corrigeer onderdrukking, doe recht aan de vaderloze en bepleit de zaak van de weduwe’ (Jesaja 1:17). Mogen deze principes een leidraad zijn voor ons collectieve streven naar een rechtvaardige en duurzame vrede voor alle mensen in het Midden-Oosten.

*Scholasticide betekent ‘schoolmoord’: de systematische vernietiging van educatieve structuren en instellingen, vervolging van en moord op leraren en studenten, en stafmedewerkers in het onderwijs. Zie voor meer achtergrond:  https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/04/un-experts-deeply-concerned-over-scholasticide-gaza

** Ecocide: de systematische vernietiging van ecosystemen

Tekst: World Council of Churches en Fernando Enns
Vertaling: Iris Speckmann
Beeld: Alison Donovan Rouse